Bepaling COPD / Astma

Versie 2023 – data t/m 2022

Achtergrond
Gebruikte zorgstandaarden/richtlijnen of andere informatie over de behandeling
Bepaling
Complete patiëntengroep?
Voetnoten

Achtergrond

COPD en astma zijn obstructieve longaandoeningen (luchtwegvernauwing). Bij astma is deze luchtwegvernauwing niet continue aanwezig en omkeerbaar. Bij COPD is de luchtwegvernauwing altijd aanwezig en zijn patiënten vaak kortademig. Het is niet mogelijk om onderscheid te maken tussen astma en COPD in de declaratiegegevens. Veel patiënten met astma en COPD zijn onder behandeling in de eerste lijn. De declaraties van de huisartsenzorg omvatten geen diagnoses. Daarnaast is de medicatie over het algemeen niet specifiek voor astma of COPD. Daarom is gekozen om beide aandoeningen samen te nemen.
COPD stond tot 2019 op de lijst van chronische aandoeningen bij de fysiotherapie. Dit betekende dat patiënten met COPD fysiotherapie vergoed kregen vanuit de Zvw vanaf de 21ste behandeling. Vanaf 2019 is de vergoeding van fysiotherapie voor patiënten met COPD afhankelijk van de risicogroep. Voor vergoeding van de behandelingen buiten de Zvw zijn deze patiënten afhankelijk van een aanvullende zorgverzekeraar. Ook kan een deel van de patiënten deze kosten zelf betalen. Deze laatste categorie wordt niet teruggevonden in de declaratiegegevens. Astma staat niet op de lijst van chronische aandoeningen bij de fysiotherapie, en deze zorg wordt niet vanuit de Zvw vergoed.

Gebruikte zorgstandaarden/richtlijnen of andere informatie over de behandeling

NHG-standaard COPD¹
NHG-standaard astma bij kinderen²
NHG-standaard astma bij volwassenen³
Farmaceutische kostengroepen risicoverevening

Bepaling

DBC medisch specialistische zorg

Code specialisme	Diagnosecode	Omschrijving
322	1241	COPD
335	272	COPD
313	601	Astma, COPD, emfyseem
322	1201	Astma
316	3202	Astma / BHR (behalve allergisch, zie 3109)
316	7706	Status asthmaticus
8416	301	Astma
8416	302	COPD

Add-on geneesmiddelen medisch specialistische zorg

Tot en met 2016 werden de add-on geneesmiddelen gedeclareerd door middel van een declaratiecode. Vanaf 2017 wordt dit gedeclareerd op artikelcode (KNMP-code). Vanaf 2018 zijn daarbij ook indicaties beschikbaar. Dit betekent dat we t/m 2016 gebruik maken van de declaratiecode, in 2017 van de KNMP-code en vanaf 2018 van de indicaties.

KNMP-code

KNMP-code	ATC-code	Stofnaam
15467147	R03DX05	OMALIZUMAB
15467155	R03DX05	OMALIZUMAB
15576329	R03DX05	OMALIZUMAB
15577562	R03DX05	OMALIZUMAB
15662985	R03DX05	OMALIZUMAB
15820750	R03DX05	OMALIZUMAB
15919951	R03DX05	OMALIZUMAB
16248821	R03DX05	OMALIZUMAB
16248899	R03DX05	OMALIZUMAB
16271335	R03DX08	RESLIZUMAB
16516729	R03DX08	RESLIZUMAB
16192842	R03DX09	MEPOLIZUMAB
16596587	R03DX10	BENRALIZUMAB

Indicaties

Indicatie ID	Korte omschrijving
000000403	Ernstig persistent allergische astma bij patienten >= 12 jaar
000000404	Ernstig persistent allergische astma bij kinderen van 6 tot 12 jaar
000000628	Aanvullende behandeling voor ernstig refractair eosinofiel astma bij volwassenen
000001239	Ernstig refractair eosinofiel astma bij kinderen
000001313	Aanvullende behandeling voor ernstig eosinofiele astma bij volwassenen
000001574	Aanvullende onderhoudsbehandeling voor ernstig eosinofiel astma bij volwassenen
000001629	Aanvullende behandeling voor ernstig refractair eosinofiel astma bij patienten >= 6 jaar
000002700	Ernstig astma type 2 inflammatie hoog, aanvullende behandeling (Volw. en kind >= 12 jaar)
000002093	Ernstig eosinofiel astma met type 2 inflammatie, adjuvant (Kind 6-12 jaar)

Extramurale geneesmiddelen

Er is een significante wijziging doorgevoerd in vergelijking met de vorige update van de chronische aandoening. Bepaling of iemand lijdt aan chronische astma/COPD vindt plaats op basis van ATC-7 niveau in plaats van ATC-3. De volgende geneesmiddelen worden niet meegenomen in de bepaling voor deze chronische aandoening omdat ze niet specifiek genoeg zijn.

ATC code	Omschrijving (leidt NIET tot indeling)
R03DC03	MONTELUKAST
R03BB01	IPRATROPIUM
R03DX05	Omalizumab
R03DX09	MEPOLIZUMAB
R03AC02	SALBUTAMOL
R03CC02	SALBUTAMOL

ATC-code	Omschrijving
R03AL11	FORMOTEROL/GLYCOPYRRONIUM/BUDESONIDE
R03AC03	TERBUTALINE
R03AC12	SALMETEROL
R03AC13	FORMOTEROL
R03AC18	INDACATEROL
R03AC19	OLODATEROL
R03AK06	SALMETEROL/FLUTICASON
R03AK07	BUDESONIDE/FORMOTEROL
R03AK08	BECLOMETASON/FORMOTEROL
R03AK10	FLUTICASON/VILANTEROL
R03AK11	FLUTICASON/FORMOTEROL
R03AK12	BUDESONIDE/SALMETEROL
R03AK14	INDACATEROL/MOMETASON
R03BA08	CICLESONIDE
R03AL01	FENOTEROL/IPRATROPIUM
R03AL02	SALBUTAMOL/IPRATROPIUM
R03AL03	UMECLIDINIUM/VILANTEROL
R03AL04	INDACATEROL/GLYCOPYRRONIUM
R03AL05	ACLIDINIUM/FORMOTEROL
R03AL06	TIOTROPIUM/OLODATEROL
R03AL07	GLYCOPYRRONIUM/FORMOTEROL
R03AL08	FLUTICASON/UMECLIDINIUM/VILANTEROL
R03AL09	BECLOMETASON/FORMOTEROL/GLYCOPYRRONIUM
R03AL11	FORMOTEROL/GLYCOPYRRONIUM/BUDESONIDE
R03AL12	INDACATEROL/GLYCOPYRRONIUM/MOMETASON
R03BB04	TIOTROPIUM
R03BB05	ACLIDINIUM
R03BB07	UMECLIDINIUM
R03DA04	THEOFYLLINE
R03DX07	ROFLUMILAST
R03DX08	RESLIZUMAB
R03DX10	BENRALIZUMAB
R03BA01	BECLOMETASON
R03BA02	BUDESONIDE (voorwaarde 180DDD)
R03BA05	FLUTICASON
R03BB06	GLYCOPYRRONIUM

Huisartsenzorg

Prestatiecode	Omschrijving
11603	Multidisciplinaire zorg COPD koptarief
11606	Multidisciplinaire zorg Astma koptarief
11607	Multidisciplinaire zorg COPD/Astma koptarief
11626	Multidisciplinaire zorg Astma
11627	Multidisciplinaire zorg COPD/Astma
13031	COPD-gestructureerde zorg per jaar
15042	Gestructureerde COPD Ketenzorg
15056	Zorg voor COPD patiënten in de dagsituatie
15058	COPD Ketenzorg
15066	Ketenzorg Astma in dagsituatie
15067	Ketenzorg Astma in dagsituatie POZOB
15073	Ketenzorg COPD Maastricht/Heuvelland
15074	Astmazorg
15094	Inkaarten van een nieuwe patiënt (astma/COPD)
15095	Controle Astma & mengbeeld Astma-COPD
15096	Controle COPD
15097	Leveren integrale ketenzorg COPD, zorggroep Cohesie, 53/530094, voor patiënten regio Noord-Limburg
15102	DBC COPD
15112	Keten DBC COPD zorg
15113	Zorg voor astmapatiënten in de dagsituatie door de DOH 53530210
15114	Zorg voor COPD-patiënten in de dagsituatie door de DOH 53530210
15126	Ketenzorg Astma
15139	DBC Astma ZIO
31311	Substitutie - Astma/COPD
40021	Multidisciplinaire zorg COPD
40022	Multidisciplinaire zorg COPD niet Zvw
40051	Ketenzorg COPD Kop tarief Plus
11618	Multidisciplinaire zorg Astma - excl. O&I
11619	Multidisciplinaire zorg COPD/Astma - excl. O&I
11621	Multidisciplinaire zorg COPD – niet gecontracteerd
11623	Multidisciplinaire zorg COPD - excl. O&I

Fysiotherapie/Oefentherapie/Huidtherapie

Diagnosecode	Omschrijving
00001050	Achterzijde hoofd : CARA
00001150	Aangezicht : CARA
00001250	Regio buccalis inclusief de kaak : CARA
00001350	Regio cervicalis (oppervlakkige weke delen) : CARA
00001950	Gecombineerd Hoofd, hals : CARA
00002050	Regio thoracalis anterior (oppervlakkige weke delen) : CARA
00002150	Regio thoracalis dorsalis (oppervlakkige weke delen) : CARA
00002250*	Ribben / Sternum : CARA
00002350	Regio abdominalis (oppervlakkige weke delen) : CARA
00002450	Regio lumbalis (oppervlakkige weke delen) : CARA
00002550	Inwendige organen thorax : CARA
00002554	inwendige organen abdomen: COPD
00002650	Inwendige organen abdomen : CARA
00002950	Gecombineerd Thorax, buik, inwendige organen : CARA
00003050	Cervicale wervelkolom : CARA
00003150	Cervico-thoracale wervelkolom : CARA
00003250	Thoracale wervelkolom : CARA
00003350	Thoraco-lumbale wervelkolom : CARA
00003450	Lumbale wervelkolom : CARA
00003550	Lumbo-sacrale wervelkolom : CARA
00003650	Sacrum en S.I. gewricht(en) : CARA
00003750	Coccygis : CARA
00003950	Gecombineerd / totale wervelkolom : CARA
00004050	Art. humeri (inclusief weke delen) : CARA
00004150	Regio clavicularis (inclusief aangrenzende gewrichten) : CARA
00004250	Regio scapularis : CARA
00004350	Bovenarmregio : CARA
00004950	Gecombineerd Schouder, bovenarm : CARA
00005050	Art. cubiti (inclusief weke delen) : CARA
00005150	Onderarmregio : CARA
00005250	Handwortel / polsgewricht (inclusief weke delen) : CARA
00005350	Middenhandregio (inclusief weken delen) : CARA
00005450	Vingers : CARA
00005550	Duim : CARA
00005950	Gecombineerd Elleboog, onderarm, hand : CARA
00006050	Bekkenregio (inclusief gluteaalstreek) : CARA
00006150	Liesregio : CARA
00006250	Art. coxae (inclusief weken delen) : CARA
00006350	Bovenbeenregio (inclusief weke delen) : CARA
00006450	Bekkenbodemregio (inclusief organen kleine bekken) : CARA
00006950	Gecombineerd Bekken, bovenbeen : CARA
00007050	Art. genus (inclusief patella en weke delen) : CARA
00007150	Onderbeenregio : CARA
00007250	Bovenste spronggewricht (inclusief weke delen) : CARA
00007350	Onderste spronggewricht (inclusief weke delen) : CARA
00007450	Voetwortel : CARA
00007550	Middenvoet : CARA
00007650	Voorvoet (tenen) : CARA
00007950	Gecombineerd Knie, onderbeen, voet : CARA
00009050	Een lichaamszijde : CARA
00009150	Bovenste lichaamshelft : CARA
00009250	Onderste lichaamshelft : CARA
00009350	Gegeneraliseerd : CARA
00009450	Meer locaties : CARA
00001054	Achterzijde hoofd : COPD
00001154	Aangezicht : COPD
00001254	Regio buccalis inclusief de kaak : COPD
00001354	Regio cervicalis (oppervlakkige weke delen) : COPD
00001954	Gecombineerd Hoofd, hals : COPD
00002054*	Regio thoracalis anterior (oppervlakkige weke delen) : COPD
00002154*	Regio thoracalis dorsalis (oppervlakkige weke delen) : COPD
00002254	Ribben / Sternum : COPD
00002354	Regio abdominalis (oppervlakkige weke delen) : COPD
00002454	Regio lumbalis (oppervlakkige weke delen) : COPD
00002554	Inwendige organen thorax : COPD
00002654*	Inwendige organen abdomen : COPD
00002954	Gecombineerd Thorax, buik, inwendige organen : COPD
00003054	Cervicale wervelkolom : COPD
00003154	Cervico-thoracale wervelkolom : COPD
00003254	Thoracale wervelkolom : COPD
00003354	Thoraco-lumbale wervelkolom : COPD
00003454	Lumbale wervelkolom : COPD
00003554	Lumbo-sacrale wervelkolom : COPD
00003654	Sacrum en S.I. gewricht(en) : COPD
00003754	Coccygis : COPD
00003954	Gecombineerd / totale wervelkolom : COPD
00004054	Art. humeri (inclusief weke delen) : COPD
00004154	Regio clavicularis (inclusief aangrenzende gewrichten) : COPD
00004254	Regio scapularis : COPD
00004354	Bovenarmregio : COPD
00004954	Gecombineerd Schouder, bovenarm : COPD
00005054	Art. cubiti (inclusief weke delen) : COPD
00005154	Onderarmregio : COPD
00005254	Handwortel / polsgewricht (inclusief weke delen) : COPD
00005354	Middenhandregio (inclusief weken delen) : COPD
00005454	Vingers : COPD
00005554	Duim : COPD
00005954	Gecombineerd Elleboog, onderarm, hand : COPD
00006054	Bekkenregio (inclusief gluteaalstreek) : COPD
00006154	Liesregio : COPD
00006254	Art. coxae (inclusief weken delen) : COPD
00006354	Bovenbeenregio (inclusief weke delen) : COPD
00006454	Bekkenbodemregio (inclusief organen kleine bekken) : COPD
00006954	Gecombineerd Bekken, bovenbeen : COPD
00007054	Art. genus (inclusief patella en weke delen) : COPD
00007154	Onderbeenregio : COPD
00007254	Bovenste spronggewricht (inclusief weke delen) : COPD
00007354	Onderste spronggewricht (inclusief weke delen) : COPD
00007454	Voetwortel : COPD
00007554	Middenvoet : COPD
00007654	Voorvoet (tenen) : COPD
00007954	Gecombineerd knie, onderbeen, voet : COPD
00009054	Een lichaamszijde : COPD
00009154	Bovenste lichaamshelft : COPD
00009254	Onderste lichaamshelft : COPD
00009354	Gegeneraliseerd : COPD
00009454	Meer locaties : COPD
00001055	Achterzijde hoofd : Emfyseem
00001155	Aangezicht : Emfyseem
00001255	Regio buccalis inclusief de kaak : Emfyseem
00001355	Regio cervicalis (oppervlakkige weke delen) : Emfyseem
00001955	Gecombineerd Hoofd, hals : Emfyseem
00002055	Regio thoracalis anterior (oppervlakkige weke delen) : Emfyseem
00002155	Regio thoracalis dorsalis (oppervlakkige weke delen) : Emfyseem
00002255	Ribben / Sternum : Emfyseem
00002355	Regio abdominalis (oppervlakkige weke delen) : Emfyseem
00002455	Regio lumbalis (oppervlakkige weke delen) : Emfyseem
00002555*	Inwendige organen thorax : Emfyseem
00002655	Inwendige organen abdomen : Emfyseem
00002955	Gecombineerd Thorax, buik, inwendige organen : Emfyseem
00003055	Cervicale wervelkolom : Emfyseem
00003155	Cervico-thoracale wervelkolom : Emfyseem
00003255	Thoracale wervelkolom : Emfyseem
00003355	Thoraco-lumbale wervelkolom : Emfyseem
00003455	Lumbale wervelkolom : Emfyseem
00003555	Lumbo-sacrale wervelkolom : Emfyseem
00003655	Sacrum en S.I. gewricht(en) : Emfyseem
00003755	Coccygis : Emfyseem
00003955	Gecombineerd / totale wervelkolom : Emfyseem
00004055	Art. humeri (inclusief weke delen) : Emfyseem
00004155	Regio clavicularis (inclusief aangrenzende gewrichten) : Emfyseem
00004255	Regio scapularis : Emfyseem
00004355	Bovenarmregio : Emfyseem
00004955	Gecombineerd Schouder, bovenarm : Emfyseem
00005055	Art. cubiti (inclusief weke delen) : Emfyseem
00005155	Onderarmregio : Emfyseem
00005255	Handwortel / polsgewricht (inclusief weke delen) : Emfyseem
00005355	Middenhandregio (inclusief weken delen) : Emfyseem
00005455	Vingers : Emfyseem
00005555	Duim : Emfyseem
00005955	Gecombineerd Elleboog, onderarm, hand : Emfyseem
00006055	Bekkenregio (inclusief gluteaalstreek) : Emfyseem
00006155	Liesregio : Emfyseem
00006255	Art. coxae (inclusief weken delen) : Emfyseem
00006355	Bovenbeenregio (inclusief weke delen) : Emfyseem
00006455	Bekkenbodemregio (inclusief organen kleine bekken) : Emfyseem
00006955	Gecombineerd Bekken, bovenbeen : Emfyseem
00007055	Art. genus (inclusief patella en weke delen) : Emfyseem
00007155	Onderbeenregio : Emfyseem
00007255	Bovenste spronggewricht (inclusief weke delen) : Emfyseem
00007355	Onderste spronggewricht (inclusief weke delen) : Emfyseem
00007455	Voetwortel : Emfyseem
00007555	Middenvoet : Emfyseem
00007655	Voorvoet (tenen) : Emfyseem
00007955	Gecombineerd Knie, onderbeen, voet : Emfyseem
00009055	Een lichaamszijde : Emfyseem
00009155	Bovenste lichaamshelft : Emfyseem
00009255	Onderste lichaamshelft : Emfyseem
00009355	Gegeneraliseerd : Emfyseem
00009455	Meer locaties : Emfyseem

*vanaf 2020 is er een uniforme DCSPH lijst, waarin afgesproken is welke diagnosecodes nog worden gebruikt. Deze diagnose valt daaronder

Vanaf 2019 is de vergoeding van fysiotherapie voor patiënten met COPD afhankelijk van de risicogroep. En is ingedeeld in startjaar en onderhoudsjaar. Dit wordt gedeclareerd met een CSI-code.

CSI-code	Omschrijving
13	COPD risicogroep A, startjaar (maximaal 5 behandelingen)
14	COPD risicogroep B1, startjaar (maximaal 27 behandelingen)
15	COPD risicogroep C/D, startjaar (maximaal 70 behandelingen)
16	COPD risicogroep B1, onderhoudsjaar (maximaal 3 behandelingen) na startjaar
17	COPD risicogroep C/D, onderhoudsjaar (maximaal 52 behandelingen) na startjaar
18	COPD risicogroep B2, startjaar (maximaal 70 behandelingen) (vanaf 2021)
19	COPD risicogroep B2, onderhoudsjaar (maximaal 52 behandelingen) na startjaar (vanaf 2021)

Code	Omschrijving
10011	Beweegprogramma COPD (Gold I en II)

Dieetadvisering

Diagnosecode	Omschrijving
00000032	Chronische obstructieve longziekten (COPD/astma/bronchitis/emfyseem)

Complete patiëntengroep?

63,4 per 1000 verzekerden werd met ZPD gegevens geïdentificeerd met COPD of astma: 18,3% o.b.v. medisch specialistische zorg, 93,2% o.b.v. farmaceutische zorg, 0,5% op basis van add-on geneesmiddelen, 0,6% o.b.v. dieetadvisering, 4,4% o.b.v. fysiotherapie/oefentherapie/huidtherapie en 19,8% o.b.v. specifieke verrichtingen in de huisartsenpraktijk.

De prevalentie van COPD/astma o.b.v. huisartsenregistratie is 7,2 per 1000 ingeschreven patiënten voor chronische bronchitis, 24,2 per 1000 ingeschreven patiënten voor Emfyseem/COPD en 100,8 per 1000 ingeschreven patiënten voor astma. Als rekening gehouden wordt voor een overlap tussen COPD en astma (ACOS; 27% van COPD patiënten) komt dit uit op ongeveer 120 per 1000 ingeschreven patiënten met COPD of astma. Patiënten met COPD of astma die geen medicatie gebruiken en niet onder behandeling zijn van een medisch specialist of paramedici worden nu niet geselecteerd.
Dit gaat waarschijnlijk met name om patiënten met astma, die niet altijd medicatie nodig hebben. De prevalentie van de huisartsenregistratie is mogelijk een overschatting, omdat astma op jonge leeftijd nog kan overgaan. In de berekening wordt daar geen rekening mee gehouden.

Er is een significante wijziging doorgevoerd bij de selectie van geneesmiddelen voor chronische astma/COPD patiënten. Niet de hele categorie ‘R03’ wordt ingedeeld in de bepaling maar specifiek op ATC-7 niveau. Ipratropium (R03BB01) wordt ook gebruikt bij andere bronchopulmonale aandoeningen en omalizumab (R03DX05) en mepolizumab (R03DX09) worden ook gebruikt bij rinosinusitis. Het veelgebruikte salbutamol (R03AC02) laten we ook buiten de bepaling voor astma/COPD, mensen met chronische astma/COPD gebruiken zeer waarschijnlijk naast salbutamol een ander geneesmiddel in de lijst die wel leidt tot indeling. Incidentele gebruikers worden hierdoor niet meer meegenomen.

Voetnoten

¹ Bischoff E, Bouma M, Broekhuizen L, Donkers J, Hallensleben C, De Jong J, Snoeck-Stroband J, In ’t Veen JC, Van Vugt S, Wagenaar M. NHG-Standaard COPD. . Utrecht, Nederlands Huisartsen Genootschap, 2022.

² Bhogal-Statham MJ, Bindels PJE, Boelman L, Boers SN, De Jong J, Leendertse AJ, Looijmans I, Muris JWM, Oud M, Schouten F, van de Griendt EJ, van Ewijk B. NHG-Standaard Astma bij kinderen. Huisarts Wet 2022;57(2):70-80.

³ Bottema JW, Bouma M, Broekhuizen L, Chavannes NH, Frankemölle LAM, Hallensleben C, De Jong J, Muris JWM, Van Nederveen-Bendien SA, Van Vugt SF. NHG-Werkgroep Astma bij volwassenen en COPD. NHG-Standaard Astma bij volwassenen. Utrecht, Nederlands Huisartsen Genootschap, 2022.