Bepaling Schizofreniespectrum, andere psychotische stoornissen en bipolaire stoornissen

Achtergrond

Schizofrenie behoort tot de meest invaliderende psychiatrische aandoeningen. Schizofrenie wordt gekenmerkt door psychotische perioden met zogeheten positieve symptomen, zoals wanen, hallucinaties, gedesorganiseerd denken of spreken of gedesorganiseerde of abnormale psychomotoriek, waaronder katatonie. Voor, tijdens en na psychotische perioden zijn er vaak ook negatieve symptomen (spraakarmoede, initiatiefverlies, vervlakking van het gevoelsleven, sociale teruggetrokkenheid) en cognitieve functiestoornissen (onder andere stoornissen in concentratie, geheugen en planning).

Selectie van alleen verzekerden met schizofrenie in de declaratiegegevens lukt niet. In eerste instantie was het plan om verzekerden met schizofrenie te selecteren op basis van een DBC (gespecialiseerde GGZ en medisch specialistische zorg) in combinatie met >180DDD antipsychotica. Het bleek dat deze combinatie leidt tot een onderschatting van het aantal verzekerden met Schizofrenie: 65% van de patiënten met een DBC kreeg >180 DDD antipsychotica. Om deze reden is gekozen om de categorie te verbreden: Schizofrenie en psychotische stoornissen. Hierdoor vallen ook diagnoses als een waanstoornis en schizoaffectieve stoornis eronder. Dit zijn ook chronische aandoeningen. Helaas vallen ook de kortdurende psychotische stoornissen hieronder, wat volgens onze definitie geen chronische aandoeningen zijn. Daarnaast krijgen patiënten met een bipolaire stoornis ook vaak deze medicatie. Omdat het ook gaat om een sterk invaliderende aandoening, worden ze hier samen genomen.

Voor patiënten met een bipolaire stoornis is de medicatie vaak niet specifiek voor een bipolaire stoornis. Het grootste deel van deze patiënten zal waarschijnlijk onder behandeling zijn van de gespecialiseerde GGZ. Echter, in de laatste jaren worden patiënten met een stabiele bipolaire stoornis ook behandeld in de basis GGZ en huisarts. Deze kunnen wij lastiger identificeren op basis van de ZPD gegevens.

Voor de bepaling van Schizofrenie en psychotische stoornissen maken we alleen gebruik van de gegevens van de gespecialiseerde GGZ en medisch specialistische zorg. Schizofrenie is altijd een tweedelijnsbehandeling, behalve als patiënten zodanig zijn gestabiliseerd dat ze terug verwezen kunnen worden naar de huisarts/POH. Daarnaast worden patiënten geïdentificeerd indien zij in twee jaar declaraties hebben voor >180DDD antipsychotica.

Gebruikte zorgstandaarden/richtlijnen of andere informatie over de behandeling

• Multidisciplinaire richtlijn schizofrenie van Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie²
• Multidisciplinaire richtlijn Bipolaire stoornissen van Trimbos instituut³
• Farmaceutische kostengroepen risicoverevening

Bepaling

DBC medisch specialistische zorg

Extramurale geneesmiddelen
- Verzekerden die twee jaar op rij >180DDD antipsychotica (N05A) gebruiken⁴.

GGZ ZPD

Complete patiëntengroep?

Met ZPD gegevens werden 5,8 per 1000 verzekerden met schizofrenie en psychotische stoornissen geïdentificeerd: 1,2% o.b.v. medisch specialistische zorg en 41,0% o.b.v. GGZ en 78,2% o.b.v. farmaceutische zorg. De prevalentie van schizofrenie in de huisartsenpraktijk is lager: 2,9 per 1000 ingeschreven patiënten; 2,4 per 1000 voor affectieve psychose en 2,2 per 1000 voor andere/niet gespecificeerde psychose(n). Dit komt enigszins overeen.

Voetnoten

⁽¹⁾ De uitdraai van de gegevens is o.b.v. het jaar 2021. Voor 2022 waren er ten tijde van het uitdraai nog geen diagnosegegevens op persoonsniveau beschikbaar.
² Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. Multidisciplinaire richtlijn schizofrenie van Nederlandse Vereniging. Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie: Utrecht; 2012.
³ Kupka R, Goossens P, van Bendegem M, Daemen P, Daggenvoorde T, Daniels M, Dols A, Hillegers M, Hoogelander A, ter Kulve E, Peetoom T, Schulte R, Stevens A, van Duin D. Multidisciplinaire richtlijn bipolaire stoornissen (Derde revisie). Trimbos-instituut: Utrecht; 2015.