Meerzorg in de intramurale verstandelijke gehandicaptenzorg 2015-2019
Aanleiding
In het rapport Verkennend onderzoek intramurale gehandicaptenzorg 2015-2019 toont Zorginstituut Nederland aan dat de kosten voor intramurale gehandicaptenzorg tussen 2015 en 2019 met 13% zijn gestegen. Dit komt door een stijging van de zorgzwaarte en niet door stijging van het aantal cliënten. De belangrijkste oorzaak is een toename van aanvragen voor meerzorg. De kosten hiervoor zijn met 144% toegenomen.
Met meerzorg kunnen aanbieders extra zorg leveren aan cliënten, als de zorg vanuit hun zorgprofiel niet genoeg is. In de afgelopen jaren doen mensen vaker een beroep op meerzorg, vooral bij cliënten met zwaardere gedragsproblematiek (VG7). De cijfers laten zien dat meerzorg een meer structureel karakter krijgt. Dit geeft reden tot zorg over de betaalbaarheid van de langdurige zorg. Daarom hebben we onderzocht wat de achtergrond is van het stijgende aantal aanvragen voor meerzorg.
Doel
Inzicht krijgen in de ontwikkeling van toegekende meerzorg in de Verstandelijke Gehandicaptenzorg (VG) tussen 2015 en 2019, om welke cliënten het gaat en welke verschillen zichtbaar zijn.
Meerzorg wordt steeds vaker toegekend
Het aantal cliënten met een VG-zorgzwaartepakket (ZZP) waarmee ze in aanmerking kunnen komen voor meerzorg (VG5, VG7 en VG8) stijgt tussen 2015 en 2019 met 8% naar 28.794 cliënten. Meerzorg wordt in 2019 vaker toegekend dan in 2015. In 2015 ontvangt gemiddeld 8% van de cliënten in de genoemde ZZP’s meerzorg. In 2019 is dit percentage gestegen tot 14% (zie tabel 1). Het aantal cliënten dat daadwerkelijk meerzorg ontvangt stijgt tussen 2015 en 2019 met 1855 naar 4072 cliënten, een stijging van 84%. Veruit de meeste cliënten die meerzorg ontvangen (88%) hebben een indicatie voor ZZP VG7 (zie figuur 1). Een klein deel heeft VG5 (2%) of VG8 (10%). In 2015 ontving gemiddeld 17% van de VG7 cliënten meerzorg. In 2019 is dit toegenomen tot 26%. De meeste cliënten met ZZP VG7 en meerzorg (96%) maken gebruik van zorg met behandeling én dagbesteding.
tabel 1 | aantal cliënten per zzp en percentage cliënten met meerzorg, 2015 en 2019
| |
2015 |
2015 |
2019 |
2019 |
| |
Cliënten |
Meerzorg (%) |
Cliënten |
Meerzorg (%) |
| VG5 |
8.311 |
0,1% |
8.662 |
1,0% |
| VG7 |
12.076 |
17,0% |
14.073 |
25,5% |
| VG8 |
6.152 |
2,5% |
6.059 |
6,7% |
| Totaal |
26.539 |
8,4% |
28.794 |
14,4% |
Stijgende kosten intramurale GHZ door hogere tarieven en toename meerzorg
De kosten voor de intramurale gehandicaptenzorg stijgen enerzijds door tariefstijgingen en anderzijds door de toename van ‘dure’ meerzorg. Tussen 2015 en 2019 stijgen de kosten voor meerzorg binnen de VG van € 150,7 mln naar € 288 mln (110%). Het grootste deel (€ 133,9 mln) van deze stijging betreft cliën ten met ZZP VG7. Ook nemen de gemiddelde kosten per cliënt toe met € 10.675 (17%) voor cliënten met VG7, waarbij de totale kosten per jaar per cliënt uitkomen op € 73.227. Daarnaast stijgen de gemiddelde kosten per uur voor meerzorg in VG7 met 17%, van € 190,5 naar € 223,3.
Meer mannen dan vrouwen
Er zijn meer mannelijke dan vrouwelijke cliënten met meerzorg, maar het percentage vrouwen neemt toe. In 2019 is het aantal mannelijke cliënten met meerzorg (VG7: 2400) twee keer zo hoog als het aantal vrouwelijke cliënten (VG7: 1225). Maar in de onderzochte periode neemt het percentage vrouwelijke cliënten met meerzorg toe. Meerzorg stijgt sneller bij vrouwen (+85%) dan bij mannen (+71%).
Leeftijd
Cliënten (VG7) die meerzorg krijgen toegekend zijn iets jonger dan cliënten zonder meerzorg. De gemid delde leeftijd van cliënten met VG7 en meerzorg is 37 jaar en blijft stabiel van 2015 tot 2019 (zie figuur 2).
Regionale verschillen in meerzorg VG7
Er zijn in Nederland 31 zorgkantoorregio’s. De regio Utrecht heeft de meeste cliënten met VG7 zorg (absoluut aantal), gevolgd door de regio Zwolle. In de hele periode 2015-2019 heeft Drenthe het hoogste percentage cliënten met meerzorg. Het aantal en percentage cliënten met meerzorg verschilt per regio en neemt in alle zorgkantoorregio’s toe. Ook de stijging over de jaren verschilt per regio (zie tabellen 2 en 3).
tabel 2 | verschil in percentage vg7 cliënten met meerzorg
| % Meerzorg in VG7 |
2015 |
2019 |
| Laagst scorende regio |
Midden-Holland 6,7% |
Zuid-Hollandse Eilanden 9,5% |
| Hoogst scorende regio |
Drenthe 28,2% |
Drenthe 39,4% |
Stijgend aantal instellingen levert meerzorg
Het aantal instellingen (dit kunnen ook dependances of locaties zijn) dat meerzorg levert aan cliënten met VG7 stijgt van 118 instellingen in 2015 tot 158 instellingen in 2019. Ook het aantal cliënten met meerzorg per instelling neemt toe.
tabel 3 | aantal en percentage cliënten vg7 met meerzorg per zorgkantoorregio
| Jaar |
|
2015 |
|
|
2019 |
|
| Zorginstelling |
Aantal cliënten VG7 |
Aantal cliënten VG7 met meerzorg |
% meerzorg van totaal cliënten VG7 |
Aantal cliënten VG7 |
Aantal cliënten VG7 met meerzorg |
% meerzorg van totaal cliënten VG7 |
| 't Gooi |
154 |
15 |
9,7% |
165 |
30 |
18,2% |
| Amstelland en De Meerlanden |
99 |
18 |
18,2% |
119 |
39 |
32,8% |
| Amsterdam |
259 |
37 |
14,3% |
267 |
75 |
28,1% |
| Apeldoorn/Zutphen |
633 |
56 |
8,8% |
668 |
154 |
23,1% |
| Arnhem |
497 |
71 |
14,3% |
629 |
146 |
23,2% |
| Drenthe |
589 |
166 |
28,2% |
690 |
272 |
39,4% |
| Flevoland |
0 |
0 |
n.v.t. |
8 |
0 |
0,0% |
| Friesland |
421 |
83 |
19,7% |
508 |
125 |
24,6% |
| Groningen |
297 |
31 |
10,4% |
359 |
91 |
25,3% |
| Haaglanden |
101 |
18 |
17,8% |
171 |
48 |
28,1% |
| Kennemerland |
270 |
55 |
20,4% |
352 |
93 |
26,4% |
| Midden-Brabant |
521 |
74 |
14,2% |
607 |
98 |
16,1% |
| Midden-Holland |
45 |
3 |
6,7% |
130 |
28 |
21,5% |
| Midden-IJssel |
196 |
39 |
19,9% |
269 |
80 |
29,7% |
| Nijmegen |
596 |
119 |
20,0% |
959 |
313 |
32,6% |
| Noord- en Midden-Limburg |
456 |
48 |
10,5% |
412 |
77 |
18,7% |
| Noord-Holland Noord |
526 |
105 |
20,0% |
613 |
166 |
27,1% |
| Noordoost-Brabant |
469 |
91 |
19,4% |
435 |
110 |
25,3% |
| Rotterdam |
270 |
24 |
8,9% |
243 |
39 |
16,0% |
| Twente |
459 |
90 |
19,6% |
548 |
160 |
29,2% |
| Utrecht |
964 |
191 |
19,8% |
1.074 |
303 |
28,2% |
| Waardenland |
358 |
67 |
18,7% |
414 |
131 |
31,6% |
| West-Brabant |
492 |
40 |
8,1% |
549 |
77 |
14,0% |
| Westland Schieland Delfland |
549 |
82 |
14,9% |
590 |
124 |
21,0% |
| Zaanstreek/Waterland |
201 |
37 |
18,4% |
250 |
68 |
27,2% |
| Zeeland |
254 |
52 |
20,5% |
266 |
70 |
26,3% |
| Zuid-Holland Noord |
744 |
169 |
22,7% |
885 |
224 |
25,3% |
| Zuid-Hollandse Eilanden |
232 |
19 |
8,2% |
294 |
28 |
9,5% |
| Zuid-Limburg |
190 |
30 |
15,8% |
206 |
46 |
22,3% |
| Zuidoost-Brabant |
625 |
96 |
15,4% |
670 |
144 |
21,5% |
| Zwolle |
805 |
135 |
16,8% |
990 |
272 |
27,5% |
| Totaal |
12.272 |
2.061 |
16,8% |
14.340 |
3.631 |
25,3% |
